تحقيق نقش حياتي استانداردها در محيطهاي آموزشهاي الكترونيكي پيست، هي، شنيده ام كه مطالبي را براي آموزش به ديگران آماده كرده اي. آموزش افراد زيادي در سراسر دنيا. من مي توانم چيزي را كه شما به آن نيازمند هستيد در اختيارتان قرار دهم. آموزش الكترونيكي. بر روي اينترنت و شبيه پست الكترونيكي و تجارت الكترونيكي مي باشد. در حقيقت WBT بوده و مشابه CBT و بهتر از آن است. امروزه آموزش صرفاً بر روي اينترنت معنا و مفهوم دارد. حال مي خواهم يك LMS مهم و خوب را به شما معرفي كنم. براي كمك به شما تعداد زيادي LO و SCO و AU را نيز طرح خواهم كرد. شايد بعدها بتوانيد از يك LCMS نيز استفاده كنيد، كه بهتر و مناسب تر نيز مي باشد. حال LMS مي تواند LOي شما را به سرعت به راه بياندازد، LO مي تواند وضعيت تمام يادگيرنده هاي شما را منعكس نمايد. من همه چيز را در اختيار شما قرار خواهم داد. اين سيستم مي تواند نمرات آنها و مدت زماني كه براي انجام كارهايشان صرف مي كنند و نيز تعداد كليكهايي كه بر روي كامپيوترهايشان انجام مي دهند، در اختيار شما قرار مي دهد. من مي توانم رنگ جورابي كه آنها مي پوشند را به شما اطلاع دهم. تمام قابليتها ممكن، اتاقهاي گفتگو، ويدئو كنفرانس و… را در بر مي گيرد. آها، استانداردها؟ ام… قطعاً تمام استانداردهاي جديد- AICC، SCORM، HACP، QTI، IMS، LTSC/ TEEE، ISO، ABC، XYZ و…و تمام مطالبي كه موجود است را در بر مي گيرد. ما متناسب با هر سازماني بوده و حتي تاييد شده ايم (Certified). ما همواره پيشرو هستيم…. اين چه چيزي است؟ آيا براي دوره هاي افراد ديگر نيز قابل استفاده است؟ البته كه قابل استفاده است. استانداردها، به ياد مي آوريد؟ و بله شما مي توانيد مطالب خودتان را نيز بنويسيد. فقط استانداردها را مورد استفاده قرار دهيد و تمام اين كارها را به سادگي انجام دهيد. چگونه كار مي كنيد؟ خوب … آه … من فقط فروشنده هستم و برنامه نويس نمي‌باشم. يك دمو؟ آن را براي شما تهيه خواهم كرد. ولي بدانيد كه مي توانيد اعتماد كنيد كه مفيد خواهد بود. تمام آن براساس استاندارد مي باشد.  

مقدمه

درصورتي كه آموزش الكترونيكي و استانداردهاي آن را ترك نمي كنيد بدانيد كه تنها نيستيد. آموزش الكترونيكي براي كساني كه به تازگي وارد اين حوزه شده اند، فقط مجموعه اي از عبارات و لغات معمايي و مجهول، تعهداتي كه فقط اميد تحقق آنها وجود دارد، بوده و به نظر آنها اطلاعات علمي موجود بسيار اندك است. كتاب حاضر براي روشن شدن موضوع و ارائه اطلاعات بسيار مفيد طراحي شده در تصميم گيري آگاهانه در قبال آموزش الكترونيكي در سازمانتان به خوبي عمل كنيد. اگرچه آموزش الكترونيكي به موضوعي بسيار مهم در آموزش سازمانهاي كل دنيا بدل شده ولي نسبت به ماهيت آن عقايد و افكار بسيار گوناگوني وجود دارد. در اين فصل در تمامي كل كتاب را با تشريح آموزش الكترونيكي و اجزاي آن ترسيم مي كنيم. سپس به بررسي دلايل موجود براي وابستگي اش موفقيت آميز آموزش الكترونيكي به پذيرش همگاني استانداردها مي پردازيم. در انتها نيز جهت درك روند تكامل استانداردهاي آموزش الكترونيكي تاريخچه استانداردها را مرور مي كنيم. اين تاريخچه در حقيقت با طرح يك مساله شروع، راه حل آن ارائه شده و سپس اين راه حل استاندارد مي شود نهايتاً اين راه حل به يك استاندارد مورد تاييد بدل مي شود.  

آموزش الكترونيكي چيست؟

“آموزش الكترونيكي” عبارتي است كه در دنياي آموزش كامپيوتري نسبتاً جديد است. هر وقت كه يك كتاب يا مجله را در موردن اين موضوع مطالعه مي كنيد، تعريف متفاوتي را دريافت خواهيد كرد. ديدگاهي كه تقريباً مورد توافق مي باشد، عبارت است از اين كه آموزش الكترونيكي هر نوع محتواي آموزش كه به صورت الكترونيكي ارائه مي شود را در بر مي گيرد. براساس اين تعريف، اطلاعاتي كه در قالب يك پست الكترونيكي ارسال مي شود يا در نرم افزار مايكروسافت ورد (Msward) قرار مي گيرد را مي توان آموزش الكترونيكي دانست. البته ما قصد نداريم اين تعريف را به كار ببريم چرا كه بسيار كلي بوده و با هدف اين كتاب سازگاري ندارد. ما حوزه اين كتاب را به گونه اي محدود كرده ايم تا استانداردهايي كه مطرح مي شوند صرفاً به خريداران و توسعه دهندگان فن آوريها و محتواهاي آموزش اينترنتي مربوط شوند. ما آموزش الكترونيكي را به شرح زير تعريف مي كنيم هر نوع يادگيري، آموزش يا پرورش كه با استفاده از فن آوريهاي كامپيوتري شناخته شده خصوصاً فن آوريهاي مبتني بر شبكه اينترنت ارائه مي گردد. استفاده از فن آوريهاي اينترنتي بدان معناست كه محتواي آموزشي بر روي يك وب سرور (Web Server) ذخيره شده و يادگيرندگان با استفاده از فن آوريهاي معروف و مناسبي مانند جستجوگرهاي وب و پروتكل هاي شبكمه ICP-IP به آنها دسترسي پيدا مي كنند.

انواع آموزش الكترونيكي

روش‌هاي آموزش الكترونيكي را مي‌توان براساس ميزان تفاوت آنها با استراتژي‌هاي سنتي آموزش دسته بندي نمود. معمولاً سيستم هاي آموزش الكترونيكي در كنار روش هايي نظير آموزش توسط يك استاندارد راهنما مطالعه فردي، استفاده از كتابها ويدئو و… بعنوان بخش هاي يك سيستم جامع آموزش مطرح هستند. بهره گيري از مجموعه اين روش ها زماني اتفاق مي افتد كه سازمان در حال حركت از سيستم سنتي آموزش به آموزش الكترونيكي مي‌باشد. نتايج بررسي ها نشان مي دهد كه اتخاذ چنين رويكردي بهترين راه حل براي برآورده ساختن نيازهاي آموزشي سازمان مي باشد. اين رويكرد آموزش تركيبي[1] ناميده مي شود. آموزش الكترونيكي را مي توان به دو دسته عمده تقسيم بندي نمود، هم زمان و غير هم زمان. اگرچه استانداردهايي كه در اين كتاب مطرح مي شوند بيشتر به آموزش الكترونيكي غير هم زمان مي پردازند، ولي تعريفي از هر دو مقوله در اينجا ارائه مي‌شود. “آموزش الكترونيكي هم زمان” از يك مدل آموزشي استفاده مي كند كه در آن يك كلاس درس، دوره، سخنراني يا جلساتي با استفاده از اينترنت برگزار مي شوند. اين نوع از آموزش الكترونيكي به اين دليل هم زمان ناميده مي شود كه در آن بايستي تمام شركت كنندگان به طور هم زمان حاضر باشند. چندين بسته نرم افزاري خاص براي اين منظور وجود دارند كه امكان گفتگوي On-Line را فراهم آورده و وايت بردهايي الكترونيكي و… در اختيار كاربر قرار مي دهند. اين بسته هاي نرم افزاري، “ابزارهاي مشاركت”[2] ناميده مي شوند. جالب توجه است كه برخي از اين بسته هاي نرم افزاري امكان ذخيره سازي مطالب ارائه شده جهت استفاده در آينده را فراهم مي آورند. بدين نحو اين نوع از آموزشها در دسته غير هم زمان قرار مي گيرند. “آموزش الكترونيكي غير هم زمان” نسخه تحت وب آموزش هاي مبتني بر كامپيوتر[3] (CBT) مي باشند كه عمدتاص از طريق CD-ROM يا شبكه محلي سازمان ارائه مي شوند. عموماً “محتواي آموزشي”[4] از يك سرور تحت وب ارائه و در هنگام صدور تقاضا به كامپيوتر يادگيرنده ارسال مي شوند. بدين ترتيب يادگيرندگان مي توانند در هر زماني كه بخواهند دوره هاي خود را دريافت كنند. معمولاً دوره هاي آموزشي به صورت تمام وقت (24 ساعته) و طي 7 روز هفته (7/24) در دسترس يادگيرنده بوده و در چهارچوب اجازه نامه هاي مناسب و مربوطه، از تمام كامپيوترهايي كه به اينترنت يا اينترنت سازمان متصل هستند، قابل دسترسي مي باشند. محتواي آموزشي مي تواند تركيبي از متن، تصاوير ثابت، تصاوير متحرك، صوت يا فيلم باشد. محتواي آموزشي خوب، تعاملي[5] بوده و به نوعي در آنها ارزشيابي نيز صورت مي گيرد. عموماً محتواي آموزش تسوط يك سيستم مديريت آموزش (LMS)[6] چنين سيستم هايي، امكان دسترسي به دوره ها را از طريق يك منوي شخصي براي يادگيرندگان فراهم آورده و ميزان پيشرفت يادگيرنده در آن دوره ها را بررسي، ثبت و قابل رديابي مي كنند. بخش عمده استانداردهايي كه تا به حال در اين زمينه تدوين شده اند به آموزش الكترونيكي غير هم زمان مربوط هستند.  

اجزاي يادگيري الكترونيكي

براي آنكه بتوان آموزش الكترونيكي و استانداردهاي مربوط به آن را درك كرد ضروري است بين دو دسته از اجزاي آن تمايز قائل بشويم. يك دسته اجزايي را شامل مي شود كه مي توان آنها را “فيزيكي” ناميده اين اجزا وجود فيزيكي (يا حداقل الكترونيكي) دارند. آنها چيزهايي مانند فايلهاي محتواي آموزش، نرم افزار مديريت، و بانك‌هاي اطلاعاتي را شامل مي شوند. دسته دوم اجزايي را شامل مي شود كه مفهومي هستند مانند دوره ها و دروس، درك واضح و روشن اين اجزاي مفهومي براي بحث در مورد‌ آموزش الكترونيكي ضروري بوده، و بنابراين در ابتدا اين دسته را مورد بررسي قرار مي دهيم.

اجزاي مفهومي آموزش الكترونيكي

اشياي آموزشي- اجزاي اصلي و مفهومي آموزش الكترونيكي. يك شي آموزشي[7] (LO) كوچك ترين بخش محتواست كه به تنهايي مي تواند به عنوان يك وحد با معناي آموزشي مطرح باشد. اندازه دقيق يك LO مي تواند متغير باشد، ولي بهترين عملكرد براي يك LO داشتن هدف يا منظور آموزش منحصر به فرد مي باشد. هر LO بايستي معنادار و در عين حال مستقل از محتوا باشد، به عبارتي نبايد جهت كامل شدن به بخشهاي ديگر محتواي آموزش وابستگي داشته باشد. اين بدان معناست كه هر LO مي تواند در چندين درس يا دوره مورد استفاده قرار بگيرد. با وجود اين تعاريف، به نظر مي رسد كه LOها بايستي كوچك و متمركز باشند، ولي اندازه واقعي و حوزه آنها به پديد آورنده آنها واگذار شده و بدين ترتيب مقاصد عملي و نه ايده آلي را منعكس مي كنند. قابل توجه است كه هر LO مستقل از اندازه‌اش، كوچكترين واحد آموزشي است كه مي [1] . Blended Learning [2] . Collaboration tools [3] . Computer Based Training [4] . Coursewane [5] . Interactive [6] . Learning Management System (LMS) [7] . Learning Object